یک پژوهشگر اجتماعی گفت: شبکه‌های اجتماعی دچار یک هیجان و موج هستند که به مرور زمان کارکرد اصلی خود را پیدا می‌کنند.
به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا منصور ساعی در میزگرد ایرنا تحت عنوان رسانه‌های نوین در عصر رسانه با اشاره به سابقه ورود فناوری‌های مختلف به کشور گفت: هر زمانی که یک فناوری جدید وارد کشور شد، یک موج به همراه آن ایجاد شد ولی به مرور این فناوری‌ها مانند ویدیو کارکرد خود را یافتند و با توجه به اینکه رسالت رسانه می‌انجی‌گری است شبکه‌های اجتماعی نیز در نهایت کارکرد اصلی خود را می‌یابند.
وی در این میزگرد که با حضور مسعود کوثری عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و بیژن مقدم فعال رسانه‌ای برگزار شد ادامه گفت: مردم با افکار خود در رسانه‌های اجتماعی تولید محتوا می‌کنند و با احساس اعتماد به نفس در واقع با یک اعتماد اجتماعی مواجه هستند و بسیاری از مردم در طول روز ساعت‌ها وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند که در بیشتر موارد جنبه سرگرمی دارد ولی در لابلای این مطالب، اخبار و اطلاعاتی به صورتی ویروسی و در ابعادی حتی فرامرزی رد و بدل می‌شود.
** تعامل محدود مخاطب و رسانه
پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اضافه کرد: در رسانه‌های جمعی و سنتی تعامل میان مخاطب و رسانه بسیار محدود است و لذا صدای مردم در روزنامه‌ها و رسانه‌ها کمتر بازتاب دارد ولی در شبکه‌های اجتماعی اینگونه نیست و حتی گاهی رسانه‌های غیررسمی به عنوان منبع محسوب می‌شوند.
نویسنده کتاب تلویزیون‌های ماهواره‌ای و ارزش‌های اجتماعی بین نسل گفت: در شبکه‌های اجتماعی،
مخاطبان به عنوان کاربر مطرح هستند که نظرات خود را بیان می‌کنند در حالی که در رسانه‌های جمعی معمولا اینگونه نیست.
وی تأکید کرد: رسانه‌های نوین اجتماعی قدرت بخشی از هویت‌ها مانند زنان، جوانان، اقوام و مذاهب را افزایش می‌دهند و از دید جامعه‌شناختی اگر به بخشی از نیروهای فعال اجتماعی تاثیرگذار مانند جوانان نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که باورهای بخشی از حقوق گروه‌های جدید در رسانه‌های اجتماعی درحال بازتولید است.
این پژوهشگر حوزه رسانه افزود: حتی در آینده احتمالاً این شبکه‌های اجتماعی به جریان‌های اجتماعی قوی تبدیل خواهند شد و با توجه به اینکه برنامه‌ای برای تعامل با این گروه‌ها نداریم، به دلیل نبود یک گفت‌و‌گو در جامعه با چالش روبرو هستیم.
* بی‌تفاوتی و بحران‌های اجتماعی در سایه شبکه‌های اجتماعی
ساعی با اشاره به تغییرات و تحولات دنیای امروز گفت: جامعه تغییر کرده و گروه‌های جدیدی آمده‌اند و بسیاری از پدیده‌های جدید ناشی از دگرگونی‌های اجتماعی و تغییر هویت‌های فردی و جمعی افراد است و دید ما باید با این تغییرات به نسل جوان تغییر کند.
وی افزود: نظام‌های ارزشی نسل‌های جدید با نسل‌های قدیم تفاوت دارد و این دگرگونی‌ها را نمی‌توان با پاسخ‌های کهنه جواب داد. جوانان نیازهای مختلفی دارند و این مساله حتی شکاف‌های اجتماعی را ایجاد می‌کند و لذا امروز می‌بینیم اگر بحرانی پیش بیاید، مردم به جای کمک کردن اقدام به فیلمبرداری با گوشی‌های خود می‌کنند و این موضوع به نظرم بی‌تفاوتی اجتماعی است.
این استاد دانشگاه یکی از مقصران اصلی این بی‌تفاوتی اجتماعی را نحوه آموزش‌های رسانه‌ها و نگاه‌های نظام ارتباطات دانست و گفت: اگر این روند ادامه پیدا کند به بحران‌های اجتماعی بیشتری منجر خواهد شد و به سلامت اجتماعی آسیب خواهد رساند.
* شبکه‌های اجتماعی رکن پنجم جامعه
استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: در کشور ۱۰۳ میلیون شماره تلفن همراه به مردم واگذار شده در حالی که مطبوعات در ۷۵۰ هزار نسخه در کشور منتشر می‌شود و نفوذی کمتر از ۲ درصد در جامعه دارد و گاهی رسانه‌های اجتماعی پیشرو رسانه‌های جمعی مانند صدا و سیما نیز شده‌اند.
وی افزود: در دوره‌ای با رسانه‌های جمعی ارتباط داشتیم ولی الان با رسانه‌های اجتماعی سروکار داریم که شبکه‌های اجتماعی مانند گوشی‌های هوشمند جزیی از آن است که البته گوشی‌های همراه را به اشتباه جزو شبکه‌های اجتماعی می‌دانند.
ساعی اضافه کرد: این تغییر پارادایم (الگوی تفکر در هر رشته علمی)، تولید پیام و انتشار آن را تحت تاثیر خود قرار داده است. یعنی اگر در گذشته افراد حرفه‌ای برای تولید محتوا تربیت می‌شدند، الان این قدرت به سمت مخاطبین گرایش پیدا کرده و قدرت اجتماعی را بیش از رسانه‌های سنتی در این شبکه‌ها جایگزین کرده است.
وی همچنین گفت: اگر در گذشته رسانه‌های جمعی رکن چهارم بودند، امروز شبکه‌های اجتماعی رکن پنجم محسوب می‌شوند و حتی زود‌تر از آن‌ها کار نظارت‌گری و شفاف سازی را انجام می‌دهند.
این پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی افزود: قدرت و ساختار سیاسی کشور به این سمت باید برسد که تنها راه سامان دادن به بخشی از شبکه‌های اجتماعی عبارت از شفافیت است که باعث افزایش قدرت اجتماعی می‌شود.
وی افزود: اگر دولت‌ها در گذشته تلاش می‌کردند تا روایت خود را از طریق رسانه‌ها به جامعه القاء کنند و هویت بخش باشند، در دوره فعلی به علت فروپاشی قدرت دولت به دلیل اینکه در یک دوره فرامکانی قرار داریم، افراد روایت‌های خود را از موضوع‌های مختلف بیان می‌کنند که بسیار تاثیرگذار نیز هستند.
ساعی در ادامه گفت: این فهم از واقعیت‌های اجتماعی مهم است و رسانه‌های رسمی باید به این نکته توجه کنند که دولت و رسانه‌های رسمی نمی‌توانند در بسیاری از حوزه‌ها هویت بخشی کنند تا بتوانند روایت خود را به عنوان هویت غالب نشان دهند.
* آسیب‌شناسی با بیان نکات مثبت رسانه‌های اجتماعی
وی با تأکید بر آسیب‌شناسی رسانه‌ای اجتماعی گفت: رسانه یک ظرفیت و امکان است و نکته مهم در این زمینه نحوه استفاده از آن است ولی متاسفانه به هر فناوری که به ویژه بعد از انقلاب وارد ایران شده، نگاه قهری داشته‌ایم و به نظرم این فهم ساختار سیاسی و قدرت رسانه باید تغییر کند. یعنی قبول کنیم که رسانه به خودی خود نمی‌تواند کاری انجام دهد.
این پژوهشگر حوزه رسانه با بیان اینکه برخوردهای آفندی در این زمینه پاسخگو نیست و فقط چالش ایجاد می‌کند، خواستار اصلاح نگرش‌ها در این موضوع شد و گفت: قبل از اینکه رسانه به میان مردم راه پیدا کند، از ظرفیت‌ها و امکانات آن سخن بگوییم و آن را به مردم معرفی کنیم.
ساعی افزود: در این حوزه همواره به نکات منفی و آسیب‌های آن پرداخته‌ایم و لذا مردم نیز از این رسانه‌ها فقط در همان جهت استفاده می‌کنند ولی هیچوقت نگفته‌ایم که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند عامل توسعه دانش، تجارت و کارآفرینی شود.
نظرات